Η Παναγιά μαζί μας

α) Γίνεται ευρύτερα αποδεκτό ότι ο λαός μας ευλαβείται ιδιαίτερα την Παναγία. Αυτό αποδεικνύεται τόσο από το πλήθος των ιερών προσκυνημάτων, των ιερών ναών και μοναστηριών που έχουν κτισθεί προς τιμήν της και κοσμούν τη νησιωτική και ηπειρωτική Ελλάδα όσο και από τις σωζόμενες θαυμάσιες εικόνες της, που έχουν φιλοτεχνήσει διάφοροι αγιογράφοι και γίνονται πόλος έλξης χιλιάδων προσκυνητών.

β) Παράλληλα, εκτός από τους μεγάλους μελωδούς της Εκκλησίας που έχουν στιχουργήσει θεσπέσιους ύμνους προς τιμήν της, και νεοέλληνες κοσμικοί ποιητές, που ανήκουν σε διαφόρους ιδεολογικούς χώρους, έχουν αναφερθεί στο άγιο όνομά της. Λόγου χάριν ο Οδυσσέας Ελύτης συνέταξε «Το άξιον εστί», το οποίο, όπως έχει γραφεί, είναι «προσανατολισμένο θεματικά και ρυθμικά στην εκκλησιαστική μας υμνογραφία και ειδικότερα σ' εκείνη που έχει την προσευχητική αναφορά της στο πρόσωπο της Παναγίας». Παρά τις ενστάσεις για την επιφανειακή σχέση του Ελύτη με τη χριστιανική γραμματεία, είναι χαρακτηριστικοί και οι παρακάτω ικετευτικοί στίχοι του: 

«Έλα Κυρά και Παναγιά

με τ' αναμμένα σου κεριά

Δώσε το φως το δυνατό

Στον Ήλιο και στο Θάνατο».

γ) Επίσης, ο Κώστας Βάρναλης, σε ένα ποίημά του που τραγούδησε ο Νίκος Ξυλούρης και επιγράφεται «Οι πόνοι της Παναγίας», την παρουσιάζει να μιλά στον Μονογενή της, όπου μεταξύ άλλων του λέει:

«Θεριά οι ανθρώποι, δεν μπορούν το φως να το σηκώσουν.

Δεν είναι αλήθεια πιο χρυσή σαν την αλήθεια της σιωπής.

Χίλιες φορές να γεννηθείς, τόσες να σε σταυρώσουν». 

δ) Επιπλέον, υπάρχει κι ένας ξεχωριστός τόπος, ο οποίος είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένος στην Κυρία Θεοτόκο. Κι αυτός είναι το «Περιβόλι της Παναγίας», το Άγιον Όρος, από όπου τις τελευταίες μέρες έφθασε στη Θεσσαλονίκη η «εφέστιος» θαυματουργή εικόνα του «Άξιον Εστί». Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα κειμήλια της αγιορείτικης πολιτείας, που ο λαός της Θεσσαλονίκης υποδέχθηκε με δέος και σεβασμό. Υπολογίζεται ότι καθημερινά φθάνουν στην Εκκλησία του μεγαλομάρτυρος Δημητρίου, για να προσκυνήσουν τα ιερά λείψανα του αγίου και την εικόνα του «Άξιον Εστί» 10 με 12 χιλιάδες προσκυνητές.

ε) Άνθρωποι κάθε ηλικίας, άνδρες, γυναίκες, νέοι, ηλικιωμένοι και παιδιά από τη Θεσσαλονίκη, την υπόλοιπη Ελλάδα και το εξωτερικό προστρέχουν ευλαβικά και αποθέτουν τους καημούς και τις ενδόμυχες προσευχές τους στη Μητέρα του Κυρίου και ελπίδα των χριστιανών. Κι αυτή η σχέση του γένους με την Παναγία έχει βαθιές ρίζες, που ανάγονται στους πρωτοχριστιανικούς χρόνους και κορυφώνονται στο Βυζάντιο. Ενδεικτικά δείγματα της στενής και διαχρονικής αυτής σχέσης αποτελούν ο Ακάθιστος Ύμνος και οι Παρακλητικοί Κανόνες, που είναι από τα πιο δημοφιλή κείμενα της Εκκλησίας μας. 

στ) Αλλά και οι αγωνιστές του 1940 αισθάνονταν την παρουσία και την προστασία της Παναγίας ακόμη και στο μέτωπο. Διότι προφανώς πολεμούσαν από φιλότιμο, αφού αναγκάσθηκαν να υπερασπισθούν την ελευθερία και το δίκαιο. Απαντώντας σε κάποιους που ρώτησαν τον γέροντα Παΐσιο γιατί η Παναγία δεν έκανε θαύμα στην Τήνο την ημέρα της μνήμης της, όταν οι Ιταλοί ανατίναξαν την «Έλλη», είπε ότι Εκείνη, «έκανε μεγαλύτερο θαύμα. Το τίναγμα της ‘Έλλης’ προκάλεσε την αγανάκτηση των Ελλήνων. Κατάλαβαν οι Έλληνες ότι οι Ιταλοί δεν σέβονται τίποτε και αγανάκτησαν, οπότε μετά τους έδιωξαν φωνάζοντας ‘αέρα’. Αλλιώς θα έλεγαν: ‘Και αυτοί θρησκεύουν· είναι φίλοι μας’. Δεν θα καταλάβαιναν την ασέβεια των Ιταλών».

ζ) Σε κάθε εποχή η Παναγία γίνεται καθρέπτης των μοναχών και στήριγμα των κληρικών. Παραμυθεί τους απελπισμένους, συντροφεύει τους μοναχικούς, ενθαρρύνει όσους «πεινούν και διψούν» για τη δικαιοσύνη, ανταποκρίνεται μυστικά στα αιτήματα των μανάδων και εμπνέει με το παράδειγμα του βίου της όσους με άδολη καρδιά εύχονται «η Παναγιά μαζί μας».

π. Βασίλειος Ι. Καλλιακμάνης

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 27/10/2012